Theo nhận định của các chuyên gia y tế, tại thời điểm này đang vào mùa sốt xuất huyết (SXH). Bệnh có thể được chẩn đoán sớm nhờ xét nghiệm miễn dịch mới NS1.
Sốt xuất huyết là gì?
SXH là bệnh phổ biến ở Việt Nam và các nước nhiệt đới có khí hậu nóng ẩm do vi rút Dengue gây ra. Hiện nay, bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như vắc-xin phòng ngừa và dễ bùng phát thành dịch lớn. Nếu không được phát hiện, điều trị đúng cách, sốt xuất huyết có thể dẫn đến nguy kịch và tử vong, nhất là ở trẻ em.
Tuy nhiên, rất nhiều trường hợp gặp ở người lớn trong tình trạng bệnh nặng do sự chủ quan. Việc chẩn đoán nhiễm vi rút Dengue thường không thể chỉ dựa vào các triệu chứng lâm sàng bởi vì triệu chứng sốt nhiều khi không rõ ràng, khó phân biệt với sốt do các nguyên nhân khác. Do đó, việc chẩn đoán sớm SXH thường phải dựa vào các xét nghiệm miễn dịch tìm kháng thể Dengue IgM và IgG hoặc Real-time PCR để phát hiện Dengue-RNA.
Kháng thể Dengue IgM thường xuất hiện muộn vào ngày thứ 3-4 và Dengue IgG thường xuất hiện vào ngày thứ 14 sau khi nhiễm vi-rút nguyên phát. Do đó việc chẩn đoán thường chậm. Trong khi đó Real-time PCR có thể phát hiện Dengue RNA sớm nhưng chỉ có thể thực hiện được ở các phòng xét nghiệm hiện đại.
Xét nghiệm Kháng nguyên Dengue NS1 là gì?
Dengue NS1 là một dấu ấn sinh học mới cho chẩn đoán sớm SXH ngay từ ngày đầu tiên sau khi xuất hiện sốt. Đây là một dấu ấn sinh học mới (new biomarker) cho chẩn đoán sớm nhiễm virus Dengue. Kháng nguyên Dengue NS1 là một glycoprotein phi cấu trúc, được tổng hợp ở cả ở dạng màng tế bào và dạng được bài tiết, xuất hiện trong huyết thanh bệnh nhân nhiễm virus Dengue giai đoạn sớm.
Kháng nguyên này có thể phát hiện trước khi hình thành các kháng thể Dengue IgM và IgG. Kháng nguyên Dengue NS1 có thể phát hiện trong máu từ ngày đầu tiên cho đến ngày thứ 9 sau khi xuất hiện sốt. Phát hiện ở cả bệnh nhân nhiễm Dengue thể nguyên phát hoặc thứ phát hoặc ngay cả khi Dengue-RNA còn âm tính và Dengue IgM còn chưa xuất hiện . Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1 huyết thanh có độ nhạy 92,4% và có độ đặc hiệu là 98,4%.
Hướng dẫn sử dụng hợp lý xét nghiệm miễn dịch chẩn đoán sốt Dengue:
Khái niệm về huyết thanh đơn, huyết thanh đôi?
Nếu sốt ≤ 4 ngày lấy máu xét nghiệm lần 1 (huyết thanh đơn ) cho kết quả âm tính. Lấy máu làm xét nghiệm lại sau 2-4 ngày (huyết thanh đôi).
Những điềm cần lưu ý:
· Do có nguy cơ gây xuất huyết và sốc nên cần chẩn đoán xác định có sốt do vi rút Dengue hay không
· Sử dụng xét nghiệm miễn dịch với các dấu ấn sinh học là kháng nguyên NS1, kháng thể IgM, IgG có giá trị chẩn đoán xác định.
· NS1 và IgM có giá trị xác định đợt sốt hiện tại là do virus Dengue (sốt Dengue tiên phát). Trong khi đó IgG cho biết gần đây đã bị sốt do virus Dengue. IgG dương tính (IgM âm hoặc dương) gợi ý sốt Dengue thứ phát
· Nồng độ các kháng nguyên, kháng thể giảm đáng kể và không có ý nghĩa chẩn đoán sau sốt 9 ngày.
· Cần dựa vào ngày sốt để có kế hoạch xét nghiệm hợp lý. Nên kết hợp xét nghiệm cả NS1 và kháng thể IgM để tăng khả năng chẩn đoán.
Nguồn: CK1 Xét nghiệm – Lê Trần Nguyễn – Bệnh viện Phục hồi chức năng điều trị bệnh nghề nghiệp
