Qua bài viết dưới đây, t4ghcm cung cấp đến người đọc những nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị xoay quanh căn bệnh Amip ăn não.
Giới thiệu bệnh Amip ăn não
Bệnh Amip ăn não là một bệnh lý gây ra bởi ký sinh trùng và gây tổn thương nặng nề đến anox bộ con người. Việc chẩn đoán căn bệnh này khá phức tạp và thường không kịp thời, dẫn đến nguy cơ tử vong cao. Việc xác định bệnh dựa vào các triệu chứng lâm sàng và các cuộc xét nghiệm tìm Amip trong dịch não tủy, xét nghiệm PCR để tiên lượng DNA của Amip,…
Hiện nay, Amip vẫn là một căn bệnh không phổ biến và được hoạt động theo cơ chế xâm nhập vào não bộ của con người qua đường mũi. Khi mắc bệnh, người bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng của viêm não – màng não và dễ nhầm lẫn với bệnh viêm màng não do căn nguyên vi khuẩn.
Một số phương pháp điều trị bệnh vẫn đang được kiểm chứng thêm, một số thuốc được sử dụng là amphotericin B, miltefosine,… tuy nhiên vẫn cần trải qua quá trình nghiên cứu, xác thực độ hiệu quả của nó.
Nguyên nhân dẫn đến bệnh Amip ăn não
Naegleria Fowleri là một loại ký sinh trùng đơn bào có khả năng ăn não người, là loài Naegleria duy nhất gây nên bệnh ở người. Amip có thể gây bệnh ở người khi được sống trong điều kiện môi trường thuận lợi. Nó là một loại sinh vật ưu nhiệt, sống trong điều kiện nhiệt độ từ 30 đến 45 độ C. Đặc biệt, nó ưu môi trường nước ngọt, nhất là những nơi nước ấm như suối nước nóng, đất ẩm,…
Chu kỳ sinh học của loại ký sinh trùng này tồn tại 3 thể là thể nang, thể tư dưỡng và thể roi. Chúng hoạt động theo cơ chế phá hủy và ăn mòn các tế bào não của cơ thể người, phát triển thành các bệnh lý gây viêm màng não do Amip.
Triệu chứng bệnh Amip ăn não
Thời gian ủ bệnh của căn bệnh này trung bình khoảng 5 ngày, có thể lên đến 1 tuần. Trong thời gian này, người bệnh không xuất hiện triệu chứng gì đặc biệt nên dễ dẫn đến tình trạng chủ quan, nhầm lẫn sang những căn bệnh khác. Nhiều bệnh nhân chỉ được chẩn đoán là mắc bệnh khi được khám nghiệm tử thi sau tử vong.
- Những người mắc bệnh ăn não sẽ có các triệu chứng nổi bật của chứng lâm sàng viêm não – màng não như: sốt cao, sốt nóng hoặc rét run cùng những cơn đau đầu, nhức đầu mạnh, sợ thay đổi ánh sáng và sợ tiếng động xung quanh. Thường thì bệnh nhân sẽ luôn cảm thấy buồn nôn, nôn mạnh và nôn liên tục mà không cần ăn. Bệnh nhân cũng sẽ thay đổi hoặc giảm khứu giác, thay đổi nhận thức và hành vi, xuất hiện những cơn co giật bất ngờ.
- Đồng thời, theo nghiên cứu, bệnh nhân cũng sẽ có các biểu hiện như vạch màng não dương tính, gáy cứng, các dây thần kinh sọ của thân thần kinh khu trú bị liệt. Một khi đã phát bệnh, tốc độ phát triển của bệnh rất nhanh, dẫn đến tình trạng hôn mê, mất tri giác và rối loạn nhịp tim ở người.
- Người bị ký sinh trùng ăn não sẽ xuất hiện những tổn thương viêm não, hoạt tử và phù nề nhu mô não, não úng thủy. Những tổn thương này thường có ở thùy trán, thái dương, tiểu não, đoạn đầu tủy sống,…
Các biến chứng bệnh Amip ăn não
Vì căn bệnh Amip là một căn bệnh hiếm gặp, không xuất hiện triệu chứng rõ ràng nên gây khó khăn cho quá trình chẩn đoán và điều trị.
Các biến chứng của bệnh thường là những tổn thương nhu mô não tác động tiêu cực đến chức năng của não bộ, làm mất ý thức, tri thức người bệnh, não bị phù,… và cuối cùng dẫn đến tử vong. Tỷ lệ tử vong của những người mắc bệnh này rất cao. Những người may mắn sống sót cũng sẽ chịu đựng những di chứng nặng nề như động kinh, kém nhận thức, liệt cơ bắp,…
Đường lây truyền Amip ăn não
Não người bị Amip tấn công bằng con đường chính là qua mũi. Từ mũi, nó di chuyển đến nhu mô não và ký sinh tại đó. Con người có thể bị Amip xâm nhập trực tiếp khi bơi, tắm tại các suối nước nóng, vùng nước ấm như hồ, sông,… hoặc gián tiếp khi rửa mũi bằng những chất bẩn. Tuy nhiên, con người sẽ không bị nhiễm bệnh khi uống các nguồn nước chứa vi khuẩn gây bệnh. Hiện nay, vẫn chưa có trường hợp nào được công nhận là bị lây trực tiếp từ người sang người bằng những con đường thông thường.
Ai là đối tượng dễ mắc bệnh Amip ăn não
Naegleria là loại ưa nhiệt, có thể tìm thấy ở rất nhiều nơi trên thế giới nhưng không phải tất cả đối tượng tiếp xúc với Amip thì đều bị gây bệnh. Theo thống kê, mỗi ngày có hàng triệu người tiếp xúc với nguồn nước chứa Amip nhưng số ca mắc bệnh ăn não hàng năm vẫn rất ít. Nhưng yếu tố có thể dẫn đến nguy cơ mắc bệnh đó là: thường xuyên tắm ở sống ao, hồ nước ngọt, suối nước nóng; sử dụng hồ bơi, hồ tắm công cộng chưa qua khử trùng; xịt mũi bằng nước bẩn nhiễm Amip,….
Biện pháp phòng ngừa bệnh Amip ăn não
Rất tiếc, đến nay vẫn chưa có những phương pháp phòng ngừa đặc trị căn bệnh này. Chúng ta chỉ có thể phòng chống căn bệnh này bằng cách hạn chế tiếp xúc mũi với nguồn nước có nguy cơ nhiễm bệnh, không tắm ở những suối nước nóng, hồ, ao, sông nước ấm bị ô nhiễm; luôn sử dụng những phương tiện bảo vệ mũi và tránh cho mũi tiếp xúc trực tiếp với những nguồn nước bẩn, nước ô nhiễm.
Các biện pháp chẩn đoán bệnh Amip ăn não
- Khi bệnh nhân có những triệu chứng của viêm màng não cấp tính, cần nghĩ ngay đến nguy cơ mắc bệnh lý Amip ăn não. Khi đó, cần lập tức kiểm tra nhanh với kết quả nhuộm soi và nuôi cấy âm tính với các vi khuẩn thông thường hoặc có thể áp dụng phương pháp xác định căn nguyên virus hay gặp âm tính.
- Một trong những yếu tố có thể xác định bệnh đó là yếu tố dịch thể có phơi nhiễm với nguồn nước chứa nguy cơ ô nhiễm hay không tuy nhiên không phải trường hợp nào cũng áp dụng được phương pháp này.
- Các biện pháp phát hiện vi sinh gây bệnh ăn não thường không dễ thực hiện tại các cơ sở y tế nhỏ.
- Chúng ta có thể phát hiện Amip thông qua các phương pháp kiểm tra hình thái học, hóa sinh khác.
- Đồng thời có thể phát hiện bệnh qua việc thực hiện các phản ứng khuếch đại chuỗi polymerase PCR để tìm thấy DNA của AMiP trong dịch não tủy người bệnh. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật y khoa cao và chỉ được áp dụng ở những cơ sở y tế có máy móc và kỹ thuật tân tiến.
- Những biện pháp xét nghiệm huyết thanh học không được đánh giá cao trong việc chẩn đoán bệnh ăn não người. Bởi kết quả có thể sẽ nhầm lẫn với các loại Amip gây bệnh khác. Bệnh Amip ăn não cần được phân biệt với các bệnh khác như: viêm màng não mủ, tổn thương não do những nguyên nhân khác,…
Các biện pháp điều trị bệnh Amip ăn não
Hiện nay, vẫn chưa tìm được phương pháp điều trị hiệu quả và tối ưu nhất cho những bệnh nhân mắc Naegleria Fowleri, các phác đồ điều trị và thuốc kê vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Đồng thời, tốc độ tiến triển nhanh dễ khiến bệnh bị chẩn đoán nhầm với viêm màng não do vi khuẩn. Hiện nay, một số thuốc được dùng để điều trị bệnh là:
- Amphotericin B được kiểm định là có hiệu quả diệt Amip mặc dù với tiên lượng ít. Liều thường dùng là 0,7 – 1mg/kg/lần tiêm truyền tĩnh mạch.
- Rifampin liều 10mg/kg/ngày dù hiệu quả với amip ăn não vẫn chưa được xác thực hoàn toàn.
- Fluconazole 10mg/kg/ngày đường tĩnh mạch.
- Nhiều nhà khoa học ủng hộ việc sử dụng miltefosine trong chữa trị bệnh ăn não người do tác dụng chống lại Amip của nó đã được xác thực.
- Posaconazole có tác dụng ức chế Amip hiệu quả trong 12 giờ và được kỳ vọng trong tương lai có thể là loại thuốc hữu ích nhất trong công cuộc điều trị bệnh Amip ăn não. Tuy nhiên, vẫn cần trải qua quá trình nghiên cứu và đánh giá kỹ càng hơn.
Tạm kết
Qua bài viết trên, t4ghcm đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích xoay quanh căn bệnh Amip ăn não cũng như nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và chẩn đoán của nó. Hy vọng trong tương lai, các y bác sĩ sẽ nghiên cứu ra những phương pháp và liều thuốc chữa dứt điểm căn bệnh này để mang lại sự sống cho nhiều bệnh nhân.
